روش پژوهش گویشها

رساله حاضر ترجمه کتاب "دوره آموزشی گویش شناسی زبان ارمنی" اثر آ.و.گریگوریان است . گویش شناسی علمی است که در مورد گویشها، گونه ها و گفتارهای یک زبان بحث می کند. شاخه های گوناگون یک زبان با گونه ها و گفتارهای وابسته که دارای واژگان ویژه و ساختمان دستوری خاصی باشد و در خدمت یک گروه و یا عده کوچکی از اهالی یک کشور قرار گرفته باشد گویش نام دارد. هر گویش دارای شاخه های گوناگون است . تقسیمات گونه گویش را گفتار می نامند. گفتار کوچکترین واحد غیرقابل تجزیه زبانی است . نکاتی که هر گویش شناس باید مدنظر داشته باشد عبارتند از: گویش شناسی باید در طول پژوهش خود به اختلافات منطقه ای گویشها و اختلافات منتسب به سبک گویش توجه داشته باشد. مورد استفاده قراردادن آهنگهای عامیانه جهت پژوهش های گویش شناسی نیازمند دقت خاص است زیرا بعضی از پدیده های گویشی در آهنگها در طول زمان تحول می یابند. گویش شناس باید به اختلافات موجود بین گفتار گروههای مختلف ساکنین یک منطقه از قبیل سالخوردگان، جوانان، زنان، مردان و ... توجه داشته باشد و بر همین اساس اشخاص مورد نظر را انتخاب نماید. مثلا جهت جمع آوری واژگان و اطلاعات مربوط به دستورزبان بسیار مناسب است که از افراد مسن استفاده شود. با افراد مسن بهتر است که از گذشته سخن به میان آید، اما در باره دنیای آینده با جوانان، در باره ابزار و آلات با مردان و در باره لوازم منزل با زنان صحبت کنید. گویش شناس باید اطمینان اهالی را جلب و روابط صمیمانه ای بین خود و گویشوران ایجاد کند. شرکت وی باید در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی محلی گسترده و همه جانبه باشد. وی نباید به محض رسیدن به محل ماموریت اقدام به ثبت مطالب نماید. پژوهشگر باید در مقام شنونده باشد تا گوینده . بسی بهتر است که موقعیتی پیش آید تا پژوهشگر اصلا وارد بحث و گفتگو نشود و فقط اطلاعات را ثبت کند. تعداد گویشوران نباید محدود باشد. داشتن اطلاعات قبلی در باره محیط و گویشوران از نظر پژوهشی حائز اهمیت است . تذکره نویسی مواد گویشی در پژوهشهای گویش شناسی دارای اهمیت بسیار است ، زمانی که پژوهشگر به ثبت مواد جمع آوری شده می پردازد، بعد از هر موضوعی باید خاطرنشان سازد که این مطالب را از چه کسی ثبت کرده است . اطلاعاتی از قبیل نام، نام خانوادگی، نام پدر، جنس ، سن، میزان سواد، مشخصات شغلی، تخصص ، سفر به خارج از روستا، مدت اقامت و غیره مربوط به گویشور باید ثبت شود. جمع آوری اطلاعات از گویش مورد نظر به دو روش گوش دادن مستقیم به گفتار گویشوران و طرح سوالات مستقیم صورت می گیرد. اساسی ترین روش مطالعه گویشها روش بدون اتکاء به صحبت مستقیم است . گردآوری واژگان باید با روش مستقیم صورت گیرد. جملات باید حتی الامکان کامل ثبت شوند.